در این مقاله عملکرد سوپاپ موتور در خودروهای سنگین بررسی میشود، بهویژه در موتورهای دیزلی… خواهید دانست چگونه باز و بسته شدن دقیق سوپاپها بر توان، مصرف سوخت و طول عمر موتورها تأثیر میگذارد.
سوپاپها یکی از اجزای حیاتی در موتورهای احتراق داخلی هستند. در موتورهای دیزلی سنگین، مانند کامیونهای صنعتی، به دلیل فشار بسیار بالا، فشار زیاد و شرایط کاری فراتر از موتورها سبک، طراحی، نگهداری و عملکرد سوپاپها اهمیت ویژهای پیدا میکند.
سیستم ولیوترین (Valvetrain) شامل اجزایی است که وظیفه باز و بسته کردن سوپاپها را بر عهده دارند.
در هر سیلندر موتور دیزلی سنگین، معمولاً دو نوع سوپاپ وجود دارد:
سوپاپ ورودی (intake valve): هوا یا هوای فشردهشده وارد سیلندر میشود.
سوپاپ خروجی (exhaust valve): گازهای حاصل از احتراق بعد از اتمام فرآیند، تخلیه میشوند.
عامل مهم در این فرآیند، زمانبندی دقیق باز و بسته شدن سوپاپها است که توسط میلسوپاپ (Camshaft) کنترل میشود.
در موتورهای سنگین، سوپاپها و صندلیهای سوپاپ باید تحمل عملکرد طولانی و دفعات بسیار زیاد باز و بسته شدن داشته باشند. برای مثال، در تحقیقات آمده است که تماس سوپاپ-صندلی باید طی صدها میلیون سیکل کار کند.
مراحل کلی عملکرد سوپاپها در موتور چهارزمانه دیزلی:
میللنگ حرکت میکند، میلسوپاپ با بادامکها عمل باز شدن سوپاپها را آغاز میکند.
بادامکها از طریق رابطها (مانند تاپت، راکرآرم) نیرو را به ساق سوپاپ منتقل میکنند و سوپاپ وارد فاز باز شدن میشود.
بعد از عبور بادامک و باز شدن کافی، فنر سوپاپ آن را میبندد و به وضعیت بسته بازمیگردد.
همه اینها باید در لحظه مناسب متناسب با چرخه احتراق انجام شود تا راندمان، قدرت و آلایندگی موتور تحت کنترل باشند.
موتورهای دیزلی سنگین با شرایط کاری بسیار سخت مواجهاند: فشار بالا، دمای زیاد، کارکرد طولانی و بار زیاد. به همین دلیل:
سوپاپها باید از جنس مقاوم به حرارت، فرسایش و خستگی ساخته شوند.
ممکن است سیستمهای تنظیم لقی (Valve Lash Adjustment) در فواصل مشخص انجام شود تا اطمینان حاصل شود که باز و بسته شدن سوپاپها با دقت انجام میشود.
فناوریهای متغیر مثل Variable Valve Actuation (VVA) در موتورهای سنگین نیز وارد میشوند تا بهرهوری و کنترل آلایندگی را بهبود بخشند.
اگر سیستم سوپاپ بهدرستی عمل نکند، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:
افت توان موتور، کاهش شتاب و توان نگهداری بار
افزایش مصرف سوخت یا کاهش راندمان سوختی
صدای غیرعادی در منطقه سرسیلندر، مانند تقتق یا کلیک
دود غیرمعمول از اگزوز، ممکن است رنگی مانند آبی یا سفید داشته باشد
روشن شدن سخت یا خاموش شدن ناگهانی موتور
برای اطمینان از عملکرد بهینه سوپاپها در موتورهای سنگین، موارد زیر توصیه میشود:
تنظیم لقی سوپاپها طبق دستورالعمل سازنده و در زمانبندی مناسب انجام شود.
استفاده از روغن موتور با کیفیت بالا و تعویض منظم آن، چرا که سیستم سوپاپ حساس به کیفیت روغن است.
بررسی دورهای قطعات مرتبط مانند فنر سوپاپ، راهنمای سوپاپ (Valve Guide) و صندلی سوپاپ (Valve Seat) برای سایش یا خراب شدن.
در صورت وجود فناوریهای جدید یا موتورهای مدرن، از قطعات اصلی و مناسب استفاده شود تا عملکرد باقی بماند.
GETTING YOU BACK ON THE ROAD...
